Tıptaki gelişmelere paralel olarak doğum kontrol  hapları da yıllar içinde çok gelişmiştir. Koruma etkisi en yüksek ve yan etkisi en düşük ilaç elde etmek en önemli hedeftir. Dünyada yaklaşık 50 yıldır.kullanılmakta olan doğum kontrol hapları ülkemizde de yıllardır yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak ülkemizde henüz doğum kontrol haplarının yan etkileri konusunda halkımızın yeterince bilgi sahibi olmadığını gözlüyoruz. Gerekli olduğu halde birçok bayan bu ilaçları çeşitli nedenlerle kullanmaktan kaçınmaktadır. Bu nedenle yaygın olarak bize sorulan ve hastaların ilaçları bırakmasına neden olan soruları değerlendirdik.

Doğum kontrol hapları hormonlarımı bozar mı?

Doğum kontrol hapları içinde belli miktarlarda östrojen ve progesteron adı verilen hormonları içerir. Bunlar yıllar içerisinde geliştirilerek sentetik olarak üretilmişlerdir ve kadının kendisinin ürettiği hormonlara benzer etki yapmak üzere hazırlanmışlardır. Bu nedenle hormon düzenini bozmazlar tam tersi hormon bozukluğu olan kadınlarda belirli bir düzen sağlarlar. Düzensiz kanaması olan hastalar kullandığında düzenli kanamaya neden olurlar. Aynı zamanda adet kanamasının miktarını da azaltma etkileri vardır. Ancak bu olumsuz bir etki değildir. Bazı hastalarda bu şekilde adet sırasında aşırı kanama önlenmiş olur. Piyasada satılan haplar içindeki hormonlar bazı değişiklikler olmakla beraber birbirine çok benzerlik gösterir. Doktorunuz size en uygun doğum kontrol hapını belirleyecektir.

Doğum kontrol hapları kilo aldırır mı?

Doğum kontrol hapları kullanılmaya başlanan ilk dönemlerde iştahın açılmasına ve su tutulmasına bağlı hafif kilo artışına sebep olabilirler. Ancak uzun dönemde kilo alımına neden olmadıkları kabul edilmektedir. Bu nedenle ilk aylarda oluşabilecek değişiklikler nedeniyle doktorunuza danışmadan hapınızı bırakmayın ve hap kullanırken dengeli beslenmeye ve hareketsiz kalmamaya dikkat edin.

Doğum kontrol hapları yumurtalıklarımda kist yapar mı?

Yumurtalıklarda saptanan kistler çok çeşitli nedenlere bağlı olabilir, ancak folikül kisti adı verilen ve içinde yumurta bulunan kesenin çatlamamasına bağlı olarak gelişen kistler zararsızdır ve birkaç ay takip edilirlerse kendiliğinden geriler. Folikül kistlerinin gerilemesi, küçülmesi amacıyla hekimler sıklıkla doğum kontrol haplarını kullanırlar. Dolayısıyla haplar yumurtalıkta kist oluşumuna neden olmaz tam tersi bazı kistlerin tedavisinde kullanılır.

Doğum kontrol hapları tüylenme yapar mı?

Doğum kontrol hapları içerdikleri hormonlar nedeniyle vücutta tüylenme yapan hormonları baskılarlar; tüylenme yapmazlar. Hatta doğum kontrol hapları özellikle bazı tüylenme şikayeti olan hanımlarda tüylenmeyi önlemek amacıyla kullanılmaktadır.

Doğum kontrol hapı kullandıktan sonra çocuk sahibi olmak istersem gebe kalma şansım azalır mı?

Hapların etkileri kullanıldığı dönemlerde geçerlidir, diğer bir deyişle hap kullanımı bırakıldıktan sonra etkileri yoktur. Ancak hap kullanan kadınların %1’i kullanım sırasında adet görememe olabilir. Bu da bir süre sonra normale dönecektir. Özetle hap bırakıldıktan sonra gebelik şansı azalmaz ve adet düzensizliğine neden olmaz.

Doğum kontrol hapları kanser yapar mı?

Bu soruyu yanıtlarken tek tek tüm kadın genital organlarını ele almak gereklidir.

Rahim Kanseri: Yapılan çalışmalarda doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda rahim kanseri riskinin kullanmayanlara oranla daha düşük olduğu saptanmıştır. Doğum kontrol hapları düzenli ve dengeli miktarlarda östrojen ve progesteron hormonları içerdiğinden rahmin iç tabakasının düzenli gelişip, dökülmesine neden olur ve kanser riski de buna bağlı olarak azalır.

Yumurtalık Kanseri:  Hap kullanımı yumurtlamayı baskılayarak etki gösterdiği için yumurtalıkları bir anlamda istirahate sevkeder. Araştırmalar sonucu hap kullanımının yumurtalık kanseri riskini azalttığı ortaya çıkmıştır.

Rahim Ağzı Kanseri: Yapılan bazı çalışmalarda hapların rahim ağzı kanseri sıklığını çok az da olsa artırdığı bildirilmiştir. Ancak bu çalışmalar tekrar değerlendirildiğinde bu kadınların zaten kanser için riskli grupta olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle hap kullanımının rahim kanseri riskini artırmadığı ancak yine de hap kullanan kadınların düzenli olarak her yıl kanser taraması amacıyla vaginal smear yaptırmaları önerilmektedir.

Meme Kanseri: Hapların meme kanseri üzerine etkileri halen tartışmalı olmakla beraber günümüzde meme kanser riskini artırmadıkları kabul edilmektedir. Hatta selim meme hastalıkları olan hanımlarda hap kullanımının bu hastalıkta gelişmeyi durdurduğu bilinmektedir.

Doğum kontrol hapları baş ağrısı yapar mı?

İçerdikleri östrojen ve progesteron nedeniyle nadiren baş ağrısına neden oldukları ve bu nedenle migreni olan hastalarda kullanılmaması gerektiği bildirilmiştir. Ancak bazı çalışmalarda hapların baş ağrısını geçirdiği gözlenmiş olduğundan bu konuda kararın bir süre kullandıktan sonra verilmesi uygun olacaktır.

Doğum kontrol haplarını kaç yaşına kadar kullanabilirim?

Doğum kontrol hapları menopoz dönemine kadar kullanılabilir. Hatta son çalışmalarda menopoz döneminde bile kullanılmasında sakınca olmadığı belirtilmektedir. Hapların kullanım süresinde de bir sınırlama yoktur; doktorunuz onayladığı ve kullanımı engelleyerek herhangi bir hastalık olmadığı sürece yıllarca kullanabilirsiniz.

Doğum kontrol haplarını kullanırken ara vermeli miyim?

Doğum kontrol haplarını kullanırken ara verilmesinin hiçbir gerekliliği yoktur. Haplar ile zaten düzenli olarak hormon alınmakta ve doğal siklus takip edilmektedir. Bu nedenle dinlenme amacıyla ara verilmesinin gerekli olduğunu gösteren hiçbir çalışma yoktur. Hapların kullanımı sırasında bazen adet görülmemesi olabilir. Bu durumda doktorunuza danışmanızı öneririz. Bunun nedeni gebelik olabileceği gibi; çoğunlukla verilen ilaçların düşük dozda olması dolayısıyla rahim içi tabakasının iyi gelişmemesi ve dökülme kanaması olmamasına bağlıdır.

Hipertansiyonu olan kadınlar doğum kontrol hapı kullanabilirler mi?

Yapılan çalışmalar sonucu 35 yaşın altında ilaçla hipertansiyonu kontrol altında olan kadınlarda hapların kullanılmasında bir sakınca olamadığı saptanmıştır.

Kimler doğum kontrol haplarını kullanmalıdır?

Öncelikle hapları kullanmak isteyen bir kadın hekime mutlaka başvurmalıdır. Ancak burada kullanmasında sakınca olan bazı hastalıklar üzerinde durulacaktır.

• 35 yaşın üstünde sigara içenler (günde 15 sigaradan fazla). Daha önce sigara kullanmış ve daha sonra bırakmış olanların kullanmasında sakınca yoktur.
• Kan pıhtılaşma bozukluğu olan veya ileri derecede varis gibi bu hastalığa karşı eğilimi olan  kadınlar.
• Karaciğer hastalığı olanlar
• Ağır derecede migren hastalığı olanlar

Hipertansiyonu olan kadınlar doğum kontrol hapı kullanabilirler mi?

Yapılan çalışmalar sonucu 35 yaşın altında ilaçla hipertansiyonu kontrol altında olan kadınlarda hapların kullanılmasında bir sakınca olmadığı saptanmıştır.